Το έργο 4ALIEN ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2020 με ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Απρίλιο του 2023. Υλοποιείται με τη χρηματοδότηση του ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ & ΘΑΛΑΣΣΑΣ 2014 – 2020, «Προστασία και αποκατάσταση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων και καθεστώτα αντιστάθμισης στο πλαίσιο των βιώσιμων αλιευτικών δραστηριοτήτων – Δράση: συμμετοχή σε άλλες δράσεις που αποσκοπούν στη διατήρηση και βελτίωση της βιοποικιλότητας και των υπηρεσιών οικοσυστήματος, όπως η αποκατάσταση συγκεκριμένων θαλάσσιων και παράκτιων οικοτόπων για τη στήριξη βιώσιμων αλιευτικών αποθεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της επιστημονικής προετοιμασίας και αξιολόγησής τους – Χωροκατακτητικά Ξένα Είδη».
Υπεύθυνος φορέας για την υλοποίηση του έργου είναι το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε) και εταίροι του προγράμματος είναι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ) και το WWF Ελλάς. Στόχος του έργου είναι η μελέτη τεσσάρων χωροκατακτητικών ξενικών ειδών με δυναμική εξάπλωση, που δημιουργούν πρόβλημα στο οικοσύστημα και τις ανθρώπινες δραστηριότητες, όμως ταυτόχρονα παρουσιάζουν και δυνατότητες εμπορικής αξιοποίησης. Συγκεκριμένα πρόκειται για τα είδη: Etrumeus golanii με κοινή ονομασία σαρδελόγαυρος, Pterois miles με κοινή ονομασία λεοντόψαρο και τα δύο είδη του γένους Siganus (S. luridus και S. rivulatus) με κοινή ονομασία γερμανοί ή αγριόσαλπες.
Για την επίτευξη των στόχων του έργου προβλέπονται οι εξής δράσεις:
- Συνεργασία με αλιείς για την συγκέντρωση πληροφοριών μέσω ερωτηματολογίων σχετικά με την κατανομή και την αφθονία κυρίως των τεσσάρων υπό μελέτη αλλά και των υπολοίπων ξενικών ειδών γενικότερα. Μέσω των ερωτηματολογίων θα επιδιωχθεί επίσης η αποτύπωση των κοινωνικο – οικονομικών επιπτώσεων που προκύπτουν από την εξάπλωση τους, με κύριους αποδέκτες τους αλιείς. Οι πληροφορίες που θα συλλεχθούν θα καταχωρηθούν και συγκεντρωθούν σε μια βάση δεδομένων.
- Εποχικές δειγματοληψίες με στόχο τη μελέτη της βιολογίας του σαρδελόγαυρου, του λεοντόψαρου και των δυο ειδών αγριόσαλπας και σύγκριση των δεδομένων που θα προκύψουν με τις διαθέσιμες σχετικές πληροφορίες.
- Δειγματοληψία με το ερευνητικό σκάφος του ΕΛΚΕΘΕ «ΦΙΛΙΑ» με στόχο τη χαρτογράφηση περιοχών που είναι γνωστό ότι κατανέμεται ο σαρδελόγαυρος (Etrumeus golanii) με βάση αλιευτικά δεδομένα. Οι ακουστικές έρευνες θα συνεισφέρουν στη χαρτογράφηση της κατανομής του είδους, στον προσδιορισμό αλιευτικών πεδίων, στην εκτίμηση των αποθεμάτων του, στην αποτίμηση της συμπεριφοράς του είδους σε σχέση με μετακινήσεις και σχηματισμό κοπαδιών και ταυτόχρονα θα συνεισφέρει με τα απαραίτητα δεδομένα για την ανάπτυξη μοντέλων ενδιαιτήματος.
- Προσδιορισμός των πιθανών περιοχών εξάπλωσης των τεσσάρων υπό μελέτη ξενικών ειδών στις ελληνικές θάλασσες. Για τον σκοπό αυτό θα χρησιμοποιηθούν διαφορετικές πηγές πληροφορίας, όπως ερωτηματολόγια, έρευνες πεδίου και υδρακουστικές έρευνες, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη κατάλληλων μοντέλων ενδιαιτήματος, ανάλογα με τα διαθέσιμα δεδομένα.
- Χαρτογράφηση της κατανομής των περιοχών που δύνανται να παρουσιάσουν μεγαλύτερη πιθανότητα παρουσίας και μεγαλύτερη χρονική σταθερότητα ως περιοχές εξάπλωσης των τεσσάρων υπό μελέτη ξενικών ειδών. Παράλληλα θα προσδιοριστούν οι περιοχές ιδιαίτερης σημασίας ή περιοχές προτεραιότητας σε σχέση με τη διαχείριση των πληθυσμών αυτών των ειδών.
- Μελέτη των αλληλεπιδράσεων του σαρδελόγαυρου με άλλα εμπορικά είδη. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης δράσης θα γίνει αποτίμηση των επιπτώσεων της εξάπλωσης του είδους στο οικοσύστημα και χαρτογράφηση της επικάλυψης των περιοχών υψηλής πιθανότητας παρουσίας του με τα βασικά ενδιαιτήματα του γαύρου και της σαρδέλας στις Ελληνικές θάλασσες.
- Εκτίμηση της ευπάθειας άλλων ειδών, του οικοσυστήματος και της αλιείας από την αύξηση της αφθονίας και την περαιτέρω εξάπλωση των υπό μελέτη ξενικών ειδών και αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων που προκύπτουν.
- Έλεγχος της εξάπλωσης των υπό μελέτη ξενικών ειδών μέσω της εμπορικής αξιοποίησης. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης δράσης προβλέπεται η σύνταξη προτεινόμενων μέτρων αντιμετώπισης της εξάπλωσης των τεσσάρων υπό εξέταση ξενικών ειδών, η μελέτη της διατροφικής αξία τους ως προϋπόθεση της εμπορικής αξιοποίησης, και η σύνταξη οικονομοτεχνικής μελέτης εμπορικής αξιοποίησης.
- Ενημέρωση των εμπλεκόμενων φορέων και ερευνητικών ομάδων σε σχέση με τις δράσεις και τα αποτελέσματα του προγράμματος, αλλά και ενημέρωση του ευρέως κοινού σχετικά με τη δυνατότητα κατανάλωσης των τεσσάρων ξενικών ειδών.